Spytano mnie niedawno, czy spadkobierca – testator może zmienić zdanie co do rozrządzenia swoim majątkiem i czy wystarczy do tego sporządzenie nowego testamentu. Czyli czy zmiana testamentu wystarczy do odwołania wcześniejszych rozporządzeń.
Zmiana testamentu. Generalnie późniejszy testament uchyla wcześniejszą wolę testatora w takim zakresie w jakim została ona wyrażona w testamencie wcześniejszym. Nie może to być więc testament o dowolnej treści i nie można mówić o prostym automatyzmie – że późniejszy testament unieważnia poprzedni.
Późniejszy testament powinien w takiej sytuacji zawierać sformułowanie, że spadkodawca odwołuje testament wcześniejszy. W przeciwnym razie znajdzie zastosowanie art. 947 k.c.:
Jeżeli spadkodawca sporządził nowy testament nie zaznaczając w nim, że poprzedni odwołuje, ulegają odwołaniu tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu.
Spadkodawca często zmierza do takiego rozrządzenia majątkiem, by najbardziej wartościowa jego część – mieszkanie/dom przypadło określonej osobie, a pozostałe składniki majątku zostały rozdzielone według ogólnych zasad spadkowych lub zgodnie z wolą testatora – przekazane innym członkom rodziny.
Kluczowym składnikiem spadku jest na ogół nieruchomość.
W takim przypadku w zależności od wartości pozostałej (poza nieruchomością) części majątku spadkodawcy rozrządzenie przed spadkodawcę swoim majątkiem będzie potraktowane jako zapis testamentowy lub jako powołanie spadkobiercy.
Zgodnie bowiem z art. 961 k.c.:
Jeżeli spadkodawca przeznaczył oznaczonej osobie w testamencie poszczególne przedmioty majątkowe, które wyczerpują prawie cały spadek, osobę tę poczytuje się w razie wątpliwości nie za zapisobiercę, lecz za spadkobiercę powołanego do całego spadku.
Żeby skutecznie zastąpić sporządzony testament innym (zmiana testamentu), późniejszym konieczne jest zawarcie w nim informacji o odwołaniu testamentu wcześniejszego.
Jeżeli więc spadkodawca zmienił zdanie co do osoby, która ma odziedziczyć po nim nieruchomość – powinien wyrazić to wprost w nowym testamencie zawierając w nim swoją wolę odwołania testamentu wcześniejszego.