Zrzeczenie się dziedziczenia zabezpiecza interes spadkobiercy (długi spadkodawcy!). Z drugiej strony dla spadkodawcy jest swego rodzaju gwarancją, że dziedziczenie ustawowe nastąpi zgodnie z jego wolą.
Często zamiennie używane jest pojęcie ZRZECZENIA SIĘ DZIEDZICZENIA i ODRZUCENIE SPADKU. Są to jednak dwie odmienne instytucje co do terminu i skutków prawnych.
Jak zrzec się dziedziczenia?
Zrzeczenie się dziedziczenia następuje na podstawie UMOWY zawieranej między osobami co do których prawo spadkowe przewiduje dziedziczenie ustawowe.
Umowa taka nie musi być zawarta osobiście. Można ją zawrzeć przez pełnomocnika. W takiej sytuacji konieczne jednak będzie udzielenie mu pełnomocnictwa szczególnego. Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia musi być sporządzona w formie aktu notarialnego. Konieczna jest więc wizyta u notariusza. Koszt sporządzenia takiego aktu notarialnego to 200 zł plus 23% VAT.
Odrzucić spadek możemy dopiero po śmierci spadkodawcy. Jego skutki dotyczą tylko osoby odrzucającej spadek. Ważną kwestią, z którą wiążą się często w praktyce problemy jest dokonanie odrzucenia spadku WE WŁAŚCIWYM TERMINIE. Więcej o tym pisałam we wcześniejszym poście – SPADEK Z DŁUGAMI PO DALEKIM KREWNYM.
Skutki zrzeczenia się dziedziczenia
W przeciwieństwie do odrzucenia spadku skutki rozciągają się nie tylko na spadkobiercę ustawowego, który dokonał zrzeczenia się, ale również na jego ZSTĘPNYCH (dzieci, wnuki, itd.). W konkretnym akcie notarialnym strony umowy mogą postanowić inaczej.
ZACHOWEK – skutki umowy o zrzeczeniu się dziedziczenia rozciągają się również na zachowek. Spadkobierca jest wyłączony z dziedziczenia ustawowego. Nie przysługuje mu roszczenie o zachowek.
Warto skorzystać z tej instytucji w sytuacji gdy wiemy, że osoba, po której będziemy powołani do dziedziczenia ustawowego posiada długi i chcemy przed dziedziczeniem uchronić siebie i nasze niepełnoletnie dzieci. Zrzekając się dziedziczenia jedną czynnością (umową) chronimy również interes naszych zstępnych. Skutek taki nie następuje przy odrzuceniu spadku. Odrzucamy spadek w swoim imieniu, a do odrzucenia spadku w imieniu małoletnich dzieci konieczne jest wcześniejsze uzyskanie ZGODY SĄDU OPIEKUŃCZEGO.
Gdy potencjalny spadkobierca wie, że spadek, który w przyszłości mu przypadnie jest obciążony długami powinien za wczasu rozważyć uregulowanie kwestii dziedziczenia w drodze umowy o zrzeczenie się dziedziczenia z przyszłym spadkodawcą.
Ważna uwaga – umowa o zrzeczenie się dziedziczenie dotyczy dziedziczenia ustawowego, nie zapobiegnie ewentualnemu dziedziczeniu na podstawie testamentu.
Umowę o zrzeczenie się dziedziczenia w razie zmiany sytuacji można oczywiście w przyszłości \”odwołać\” poprzez sporządzenie nowej umowy przez osoby, które ją zawarły.
Zapowiadane zmiany prawa spadkowego przewidują możliwość zrzeczenia się dziedziczenia tylko co do zachowku.
EDIT: od 22 maja 2023 roku obowiązuje przepis w brzmieniu:
Art. 1048 [Zrzeczenie się dziedziczenia]
§ 1. Spadkobierca ustawowy może przez umowę z przyszłym spadkodawcą zrzec się dziedziczenia po nim. Umowa taka powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.
§ 2. Zrzeczenie się dziedziczenia może być ograniczone do zrzeczenia się tylko prawa do zachowku w całości lub w części.
§ 3. Zrzeczenie się dziedziczenia na korzyść innej osoby uważa się w razie wątpliwości za zrzeczenie się pod warunkiem, że ta osoba będzie dziedziczyć.
Zastrzeżenie prawne: Treści zawarte w artykule mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny i nie mogą zastępować profesjonalnych porad czy usług prawnych. Przed podjęciem decyzji należy skonsultować się z radcą prawnym lub innym specjalistą w danej dziedzinie.