20 października 2023 roku Sąd Najwyższy podjął ważną uchwałę dotyczącą kwestii – od kiedy biegnie termin na złożenie oświadczenia o przyjęciu spadku lub na odrzucenie spadku w sytuacji, gdy spadkobiercy są poszukiwani poprzez ogłoszenie sądowe.
Termin na przyjęcie lub odrzucenie spadku otwiera się dla danego spadkobiercy z chwilą powołania go do spadku. Następuje to wówczas, gdy spadkobiercy dziedziczący przed nim odrzucili spadek. Wówczas spadkobierca z kolejnej grupy dziedziczenia ma 6 miesięcy na odrzucenie spadku.
Co jednak w sytuacji, gdy nie ma kontaktu z takim spadkobiercą? Sąd zarządza poszukiwanie go przez ogłoszenie.
Złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku powinno nastąpić w terminie, który biegnie od chwili powołania do dziedziczenia. Nie można go złożyć „na zapas”, zanim nie otworzy się termin dla danego spadkobiercy. Nie można również przekroczyć ustawowego 6 miesięcznego terminu.
Bezskuteczne jest bowiem złożenie oświadczenia o odrzucenia spadku przez osobę, w stosunku do której nie rozpoczął się jeszcze bieg terminu na odrzucenie spadku. Nie mogą one złożyć takiego oświadczenia antycypacyjnie niejako na wypadek, że staną się spadkobiercami (tak – Sąd Najwyższy Izba Cywilna w uchwale z dnia 10.10.2018 r., sygn. akt III CZP 36/18).
Jak więc należy liczyć 6 miesięczny termin w sytuacji, gdy nie można znaleźć spadkobiercy, tzn. wiadomo, że on istnieje, ale nie ma możliwości powiadomienia go o powołaniu do dziedziczenia? Czy sąd przyjmuje fikcję, że termin dla niego biegnie od daty ogłoszenia sądowego, czy też od dnia, kiedy w jego wyniku spadkobierca dowiedział się o powołaniu do dziedziczenia?
To ważna kwestia zwłaszcza dla osób, których daleki krewny pozostawił spadek obciążony długami. Więcej na ten temat pisałam TUTAJ.
W tej sprawie Sąd Najwyższy na zadane mu pytanie:
Czy wezwanie spadkobierców przez ogłoszenie wywołuje skutek w postacie rozpoczęcia biegu terminu do złożenia oświadczenia o przyjęciu i odrzuceniu spadku, dla spadkobierców nieznanych z miejsca pobytu, a w razie odpowiedzi negatywnej, od kiedy należy liczyć termin określony art. 1015 § 1 k.c do złożenia przez kuratora oświadczenie o przyjęciu, bądź odrzuceniu spadku?
w uchwale z 20 października 2023 roku stwierdził, że:
Wezwanie spadkobierców przez ogłoszenie (art. 672 w związku z art. 673 k.p.c.) nie wywołuje skutku w postaci rozpoczęcia biegu terminu do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku dla spadkobierców nieznanych z miejsca pobytu.
Tak więc samo ogłoszenie sądowe nie otwiera terminu na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, liczy się data faktycznego powzięcia przez spadkobiercę wiedzy o tym, że znalazł się w kręgu spadkobierców.
uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2023 roku, sygn. akt III CZP 155/22.